Aanleiding:
Een succesvolle try-out met cultuurdeelname
In 2021 onderzochten theatermakers Esther de Haas en Karlijn van Kruchten samen met Bureau Ruimtekoers, gemeente Arnhem en kringloopwinkel 2Switch de effecten die cultuurdeelname heeft op mensen die leven in een armoedesituatie. En op mensen die via een re-integratietraject weer mee willen doen aan de samenleving, vanuit eigen regie.
De theatermakers maakten samen met 12 medewerkers bij 2Switch, waar zij werken als onderdeel van het re-integratietraject, een prachtige muzikale film. Het is een tijdloos document waarmee de stem van de deelnemer werd gehoord om zo de maatschappelijke norm, die zij als dwingend ervaren, bespreekbaar te maken. Zo reageerden zij op huidige hulpaanbod dat hen niet altijd past en ervaarden zij bovendien dat door het maken van cultuur zich sneller en verdiepender wisten te ontwikkelen.
Ontdek het try-out project
Participatief theatermaken én cultuurdeelname onderzoeken
Deze resultaten vragen om een vervolg. Tot en met begin 2024 werken we opnieuw met theatermakers, gemeente Arnhem en 2Switch aan het project Iedereen Wordt Mens. We ontwikkelen maar liefst drie participatieve theatervoorstellingen én onderzoeken deze maaktrajecten. Met als doel om cultuurdeelname als dienst te verankeren bij gemeente Arnhem voor mensen in een re-integratietraject.
Cultuurdeelname als methode, dienst en hulpaanbod
Door samen cultuur te maken waren de deelnemers in staat zich sneller en dieper te ontwikkelen op persoonlijk vlak en uiteindelijk naar werk dat hen past. Hoe werkte dat precies? Waar moet een dienst aan voldoen? Hoe werk je als maker binnen een dergelijk traject? Allemaal vragen die we samen met een diverse groep stakeholders zoals 2Switch, gemeente Arnhem (Werk en Inkomen) en ontwikkelbedrijf Scalabor willen beantwoorden.
Drie maaktrajecten in 2023
Antwoorden komen uit de drie maaktrajecten die we optuigen in samenwerking met kringloopwinkel 2Switch en de mensen die daar in een re-integratietraject aan de slag zijn. Karlijn van Kruchten en Maxime Schräder zijn de makers die aan de slag zijn gegaan. De eerste voorstelling wordt verwacht eind april op de vestiging van 2Switch in Arnhem.
Social Design: één project, twee sporen
Zo heeft dit project twee sporen die nauw op elkaar zijn aangesloten. De inzichten uit het maaktraject gebruiken we voor het onderzoek. En uitkomsten uit het onderzoek testen we weer in het maaktraject. Om dit project goed te organiseren hebben we gebruikgemaakt van social design methoden. Social design is een vakgebied waarbij ontwerp wordt ingezet om maatschappelijke vraagstukken mee aan te gaan. Om op een verfrissende manier, vanuit co-creatie met partners en doelgroepen te komen tot oplossingen die lokaal, enthousiasmerend en verrassend werken.
Kennismaken & samen maken van het eerste maaktraject:
2Switch or not 2Switch!
Theatermakers Karlijn en Maxime werkten de afgelopen vijf maanden bij de kringloopwinkel. In hun blauwe polo en samen met hun collega’s namen ze tweedehands spullen aan, richtten ze de winkel in en dronken chocomelk in de pauze.
Zij zagen dat de kringloopwinkel continu in verandering is. Iedere tien minuten wordt er een houten stoel vervangen door een antieke tafel, of wordt het porseleinen servies vervangen door een pannenset.
Maar het zijn niet alleen de spullen die zorgen voor die verandering. Want werk je bij 2Switch, dan verander je mee. Je zet een stap in je persoonlijke ontwikkeling. Wat betekent die verandering voor de medewerkers? En welke rol speelt een plek als de kringloopwinkel daarin?
Waar hier een muur wordt afgebroken wordt er op een andere plek al iets opgebouwd
En om de verandering compleet te maken, verhuisd de winkel in maart naar een nieuwe plek. Een spannende tijd voor de medewerkers die zij samen met Karlijn en Maxime markeren. Zij verven een muur paars en nodigen iedereen uit een herinnering of wens voor de toekomst te delen.
De muur vult zich met quotes, foto’s en verhalen. Naast de muur staat een piano. Karlijn en Maxime nodigen hun collega’s uit en zingen elkaars lievelingsliedjes. En zo komen nog meer verhalen naar boven.
In dialoog
Hoe komen al deze verhalen samen tot één? Over welke talenten beschikken de medewerkers waarmee zij hun eigen verhaal kunnen verbeelden? Met deze vragen gingen Karlijn, Maxime en de medewerkers opnieuw in gesprek. En vanuit deze dialoog, die zij ook deels vastlegden op film, maakten zij samen deze voorstelling.
Ieder vanuit het eigen talent. Dat is niet altijd zichtbaar, maar wel voelbaar. Achter de schermen verzorgen medewerkers onderdelen van de techniek, of zetten zij de stoelen netjes klaar. In de voorbereiding schreven zij de teksten of dachten mee over het decor.
Verandering is niet lineair
En zo is 2Switch or not 2Switch een theatervoorstelling én een opname van een kwetsbaar moment. Een moment van verandering voor de theatermakers en de medewerkers die hiermee een stap zetten in hun persoonlijke ontwikkeling. Iedere voorstelling is anders, maar deelt hetzelfde verhaal: alles stroomt en niets is blijvend. En dat is maar goed ook.
Een prachtige presentatie
Op 21, 22 en 23 april was de presentatie daar. Na 5 maanden hard werken presenteerden de deelnemers hun voorstelling 2Switch or not 2Switch. En dat was een heel bijzonder moment. Er is muziek, er is humor en als klapper van de avond zingt medewerker Simone tot ieders verbazing, inclusief die van haarzelf, een knappe solo op een melodie van Adele: ‘Ik durf te dromen. Ik heb de moed. Kijk me gaan!’ Op de achtergrond zingen Karlijn en Maxime, stralend van trots, mee.
'Deze voorstelling heeft mijn hart gestolen'
‘Niet iedereen kan Adele aan. Dit is fantastisch! Deze voorstelling heeft mijn hart gestolen! Daarom werkt de gemeente Arnhem mee aan dit soort projecten. Zodat mensen gelukkig en zichzelf kunnen zijn en dat ze worden wie ze willen zijn. Mensen passen niet in hokjes. Systemen moeten voor mensen werken en niet andersom. En deze voorstelling is een goed voorbeeld van hoe we dat zouden kunnen doen.’
Mark Lauriks
Lees meer over de voorstelling
Het vervolg:
nieuwe maaktrajecten in Zutphen en Arnhem
In de volgende fase van het project bouwen we op deze inzichten voort en zijn we in samenwerking met 2Switch, zowel vestiging Arnhem als Zutphen, bezig met nieuwe maaktrajecten. In Arnhem zijn Maxime en Karlijn weer aan de slag gegaan. In de winkel in Zutphen is theatermaker Merel Rutgers aan het werk!
Daarnaast gaan we in dit project een ‘methode cultuurdeelname’ verder ontwikkelen, met als doel om cultuurdeelname structureel onderdeel te maken van het hulpaanbod voor mensen in een activeringstraject. Dat doen we in nauwe samenwerking met gemeente Arnhem en haar ketenpartners die in dit sociale domein actief zijn.
Meer weten over dit onderzoek? Stuur eens een berichtje aan Yosser Dekker via yosser@ruimtekoers.nl.
