Opdracht:
Hoe kan je mensen die leven in armoede, motiveren om weer actief deel te laten nemen aan de samenleving?
In gemeente Arnhem leeft 1 op de 8 huishoudens minimaal 4 jaar in armoede. 50% van deze huishoudens leeft van een ‘uitkering sociale voorziening’. Dit zijn 3.500 gezinnen met 4.700 kinderen. En dat is erg. Mensen in armoede hebben vaak last van te weinig inkomen en het niet hebben van werk. Het verhindert hen in de persoonlijke ontwikkeling en dat samen zorgt weer voor stress. Een neerwaartse spiraal.
Gemeente Arnhem zet in op activering van deze doelgroepen om vrij en zelfstandig deel te (blijven) nemen aan de samenleving. Bovendien dienen inwoners betrokken te zijn bij het vormgeven van het beleid.
Kim van Rooy, senior bestuursadviseur gemeente Arnhem, opdrachtgever
Hoe zorgen we voor betekenisvolle en diepgaande activering van uiteenlopende doelgroepen die leven in of met een armoedesituatie?
Aan de slag met cultuurdeelname!
Is het mogelijk dat kunst en cultuur een rol spelen bij het dieper en breder activeren van mensen die leven in armoede? En kan cultuur een rol spelen in het bereiken van doelgroepen die zich vanwege schaamte niet gemakkelijk laten vinden? Nou, wij dachten van wel, dus aan de slag!
Samen met theatermakers Karlijn van Kruchten en Esther de Haas, Voedselbank Arnhem en stichting 2Switch (de Arnhemse kringloopwinkel) maakte het team van Bureau Ruimtekoers de theatrale film: “Alleen Sukkels Hebben Het Druk!;-)”. Een film vol muziek, verhalen en herkenbare momenten voor ons allemaal. De film is een reminder om altijd ruimte te blijven maken voor je passies en dromen, hoe druk je soms ook bent.
Filmvertoning en nagesprek op aanvraag
Kan cultuurdeelname mensen helpen die op zoek zijn naar passend werk of andere vormen van activering?
Daarover gaan de makers graag met jou en je collega’s in gesprek. We komen bij je langs voor een creatieve sessie met prikkelende stellingen en de filmvertoning. Lijkt dit je wat? Neem dan contact op met pim@ruimtekoers.nl.
Meer weten over de concrete resultaten?
Kennismaken:
Vrijwillig meewerken bij De Voedselbank en 2Switch Arnhem
De theatermakers melden zich aan als vrijwilliger bij De Voedselbank en 2Switch en werkten daar maar liefst acht maanden lang twee dagen in de week. Zij voerden gesprekken met de andere medewerkers en door de regelmaat van hun ontmoetingen werden de theatermakers herkend en raakten zij vertrouwd met de doelgroep. De gesprekken werden daardoor persoonlijker en intiemer. Zo creëerden de theatermakers een helder beeld van de persoonlijke levens van de doelgroep, over wat hen drijft en wat hun zorgen zijn.
Lievelingsliedjes en verrassingsoptredens
De persoonlijke momenten en de gelijkwaardige ontmoetingen werden verdiept door het delen van lievelingsliedjes. De doelgroep deelden hun lievelingsliedjes en bijhorende verhalen bij de theatermakers. Die op hun beurt het liedje oefenden, opnamen en via Youtube linkjes weer teruggaven aan de doelgroep.
Nadat de theatermakers maar liefst 30 lievelingsliedjes hadden opgenomen teruggegeven was het tijd voor échte optredens. De Coronamaatregelen liet dat ook weer toe! Midden in de winkel van 2Switch traden de theatermakers op en spontaan zongen enkele medewerkers mee. Dat leidde tot intieme momenten waar zowel de doelgroep als het publiek getuige van was.
In de rij van de Voedselbank deed zelfs een klant van de Voedselbank alle nummers mee op zijn gitaar. Renzo regelde nieuwe snaren voor zijn gitaar en onder een witte partytent luisterden de klanten bij de Voedselbank naar hun eigen lievelingsnummers.
Samen maken:
Een muzikale en theatrale film over passies en dromen
Met de lievelingsliedjes en de optredens verzamelden de theatermakers een groep deelnemers die graag de volgende stap wilden zetten: het maken van een film waarmee zij hun eigen verhaal op een theatrale wijze kunnen delen.
Tijdens het samenwerken en delen van lievelingsliedjes deelde de doelgroep persoonlijke ervaringen met goedbedoelende hulpinstanties en onwetende bezoekers van de winkel, die van hen verlangen dat zij door een re-integratietraject binnen no-time zichzelf uit armoede of een burn-out trekken.
Vormgeven aan je eigen verhaal
De deelnemers maakten scripts en schreven teksten voor liedjes. Ze dachten mee over het decor en camerastandpunten. Ze speelden zelf een rol op beeld of alleen in geluid, waar zij zich comfortabel bij voelen. Binnen de eigen mogelijkheden werkte iedereen aan het vormgeven van het eigen verhaal, binnen een allesomvattend dramaturgisch geheel.
De film, met de passende titel: “Alleen Sukkels Hebben Het Druk” is op die wijze een sociaal artistieke aanklacht geworden tegen de heersende norm die deze doelgroep ervaart en die hen demotiveert. Tegelijkertijd is de film een reminder om altijd ruimte te blijven maken voor je eigen passies (en norm), hoe verdrietig of druk je soms ook bent.
Op 1 januari ging de film in voorpremière op RTV Arnhem. Op nieuwjaarsnacht zaten alle deelnemers, hun vrienden en familie voor de TV te genieten van hun bijzondere artistieke product. Op 3 april 2022 gaat de film in premiere in Focus Filmtheater. Daarna is de film te vinden op www.bureauruimtekoers.nl
De aanpak van dit project is mét mensen en daarom zo waardevol!
Armoede is een veelkoppig monster. Het gaat over te weinig inkomen en het niet hebben van werk. Maar ook het niet goed kunnen meedoen en onvoldoende je eigenwaarde kunnen ontwikkelen. En dat is precies waar dit project aan bij heeft gedragen. Door cultuur in te zetten als middel krijgen we enerzijds goed in beeld wat er bij mensen leeft, anderzijds worden zij geactiveerd om deel te nemen.
Vaak is het: voor u, en zonder u. De aanpak van dit project is mét de mensen die in een moeilijke situatie zitten. Dat maakt het zo waardevol voor alle betrokkenen!
Ronald Paping
Samen evalueren:
Ontwikkeling van zelfvertrouwen en veerkracht
De deelnemers maakten iets wat helemaal van hen was en deelden dit met de wereld, hierdoor ervaarden zij meer zelfvertrouwen. Bovendien ontwikkelden ze een eigen norm, anders dan de norm die aan hen wordt opgelegd, waardoor ze meer regie over hun leven ervaarden en nieuwe mogelijkheden zagen om met tegenslagen om te gaan. Met als resultaat dat:
- De deelnemers sneller en diepgaander werkten aan hun persoonlijke ontwikkeling bij Stichting 2Switch en zij sneller tot een nieuwe betaalde baan kwamen;
- Dat zij met zelfvertrouwen hun stem laten horen in gesprekken met gemeente Arnhem en zelfs op TV bij Omroep Gelderland
- Gemeente Arnhem, Stichting 2 Switch en Bureau Ruimtekoers nu samenwerken aan een nieuw project om cultuurdeelname als hulpaanbod bij activering en armoede als methode te ontwikkelen
- Gemeente Arnhem en Bureau Ruimtekoers dezelfde aanpak doorontwikkelen binnen de wijken Malburgen en Immerloo waar veel inwoners wonen die leven in armoede en niet worden bereikt met het beleid van gemeente Arnhem.
Je stem laten horen
Deelnemer Samira van Erp nam een week na de premiere van de film plaats bij het tv-programma “De Week Van Gelderland” en ging in gesprek met wethouder Ronald Paping en voorzitter van de Voedselbank Caroline van der Sluis. Zij sprak met hen over hoe het is om met een armoedesituatie te leven.
Het project zorgde voor persoonlijke groei en saamhorigheid
Wat Karlijn en Esther hebben gedaan is heel bijzonder. Mensen waarvan ik het niet verwachtte groeiden met de dag omdat ze werden gezien en konden bijdragen aan het maken van hun eigen verhaal.
De maanden dat het project gaande was gebeurde er iets met de groep. Er was meer saamhorigheid en mensen hielpen elkaar meer dan normaal. De effecten zijn dus zowel op individueel niveau als op groepsniveau. We gaan graag door met dit bijzondere project!
Michael Edenburg
Maar liefst 75% van de deelnemers ervaarden deze positieve effecten. Van de deelnemers hebben 6 een nieuwe baan gevonden.
Deze en andere uitkomsten kwamen naar voren in het onderzoek dat Bureau Ruimtekoers in opdracht van partner gemeente Arnhem uitvoerde naar dit bijzondere en gelijkwaardige artistieke maakproces.
Het onderzoek en resultaten lezen?
Het vervolg:
Een nieuw maakproces en onderzoek
Deze uitkomsten schreeuwen om een vervolg en verder onderzoek. Professionals en begeleiders bij 2Switch, de Voedselbank én gemeente Arnhem (Werk & Inkomen, Armoede) willen cultuurdeelname als motiverend hulpaanbod voor mensen in een activeringstraject doorontwikkelen als een dienst. En deelnemers en de theatermakers wensen een nieuw dergelijk project voor vele anderen die geholpen kunnen worden
Daarom start Bureau Ruimtekoers vanaf 2022 met een nieuwe ronde van maakprocessen op drie verschillende locaties. In samenwerking met gemeente Arnhem en 2Switch. Ook dit proces wordt onderzocht met als beoogde uitkomst een gevalideerde methodiek voor cultuurdeelname bij activeringstrajecten.
