Participatief ontwerp bij Bureau Ruimtekoers

De rode draad in alle activiteiten van Bureau Ruimtekoers is de kracht van participatief ontwerp in de leefomgeving. Zo werken we aan gelijkwaardige ontwerp-oplossingen voor alle stakeholders én duurzame oplossingen die beklijven. Hier leggen we uit hoe we participatief zien en gebruiken.

Participerende inwoners

Participatief ontwerp als gelijkwaardigheidsprincipe

Door de lens van de participatief ontwerper ontwikkelen we een tastbaar beeld van hoe de toekomst eruit kan zien. Want door hun activiteiten, interventies, probes en verbeeldingskracht verteld een community van betrokkenen hun persoonlijke verhaal.

De participatief ontwerper ontwerpt dus niet vóór de community zoals een buurt of wijk, maar mét de inwoners ervan. Binnen dit gelijkwaardigheidsprincipe nemen we dus afstand van de ontwerper als oplosser of brenger van nieuwe ideeën, die na de oplevering vertrekt. We zien de ontwerper als een onderdeel van het (eco)systeem van community. Een mooie leidraad daarbij is het idee van ‘staying with’ van Donnay Haraway.

Participatief ontwerp als derde lijn

Met deze manier van werken willen wij het idee van ontwerpers in een sociale of maatschappelijke context verbreden. We zien overeenkomsten bij ontwerpbenaderingen als social design en service design, maar zetten ons af tegen de tijdelijkheid van die interacties en de ongelijkwaardige verhoudingen waarbij het perspectief van de ontwerper en zijn gemaakte interventie de hoofdrol spelen. Deze aanpak houdt wat ons betreft geen rekening met de weerbarstige realiteit van de samenlevingscontext omdat deze wordt gemarginaliseerd tot een afgebakende context, vaak in opdracht van beleidsbepalende organisatie.

Gelukkig wordt de roep om een derde aanpak, naast service- en social design steeds luider. Ontwerper en academicus Terry Irwin presenteerde in 2015 het ‘Transition Design Framework’ waarmee vraagstukken vanuit lokale relaties en langdurige processen veel grondiger worden aangepakt en oplossingen veel duurzamer blijken. Belangrijke bouwstenen van deze aanpak zijn te herleiden naar methoden vanuit ‘participatory design’ waarbij gebruikers vanaf het prilste begin zijn betrokken bij het ontwerpproces. Dat is dan ook een democratisch ontwerpproces waarbij iedereen gelijkwaardige inbreng heeft.

Ontdek de projecten van Ruimtekoers

Participatief ontwerp in de stedelijke context

Ook in de stedelijke context krijgt deze aanpak vorm zoals in het Middelland gebied in Rotterdam, waar de TU Delft onder leiding van Rudi Darson en Annemiek Boeijen, onderzoek doet naar co creatie methoden om gebruikers te betrekken bij toekomstige ontwikkelingen. En ook steeds meer architectenbureaus adverteren met vormen van participatief ontwerp zoals het snel opkomende Studio L A. Centraal in deze participatieve ontwerpaanpak staat de zoektocht naar gelijkwaardige, eerlijke en toegankelijke ontwerpprocessen. En met effect, oplossingen zijn een stuk inclusiever en duurzamer waarbij betrokkenen aangeven dat ze zich gehoord voelen.

Wat is participatief ontwerp?

Participatief ontwerp is een ontwerp- en onderzoeksmethode waarbij gebruikers vanaf het allereerste begin van het ontwerpproces betrokken zijn. Het is een democratisch proces waarin de deelnemers de ontwerp- en onderzoeksagenda bepalen en een gelijkwaardige inbreng hebben. (Muller, Kuhn, 1993: 24-28).

Een veilige ruimte

Een belangrijk kenmerk van een participatief ontwerpproces is het creëren van ‘een veilige ruimte’ waardoor deelnemers een hoge mate van betrokkenheid ontwikkelen door het delen van hun persoonlijke verhalen of waarden. Dat wordt dan als basis van het toekomstig ontwerp genomen. De kenmerken van een veilige ruimte zijn gericht op het bieden van vertrouwen en comfort aan deelnemers, zodat open communicatie, kennisuitwisseling en verbindingen tussen deelnemers ontstaan ​​(Duarte, at all, 2019: 188-210).

Participatief actieonderzoek

Wanneer participatieve ontwerpmethoden worden gecombineerd met methoden uit actieonderzoek, ontstaat een nieuw veld: ‘participatief actieonderzoek’ (PAR). PAR wil de wereld begrijpen en verbeteren door deze met kleine ingrepen te veranderen. Een eerste uitkomst van PAR is kennis die relevant is voor de deelnemers om hun eigen woon- en werkomgeving vorm te geven. Een tweede uitkomst is de empowerment van deelnemers bij het leren van nieuwe methoden waarmee ze zelf kennis kunnen opdoen (Walter, 2009: 151-158).

Onze diensten

Met onze creatieve participatietools bereiken we de juiste mensen en raken zij langdurig betrokken bij vraagstukken en thema’s. Doe je mee?

Meer lezen

WIl je meer weten of met ons samenwerken?

Dat lijkt ons heel leuk! Laten we samen aan de slag! We helpen je graag met het verduidelijken van je plannen, met een creatieve brainstorm. We luisteren goed en we houden ervan om te inspireren met onze inzichten. Interesse? Neem eens contact op met Yosser. Tot snel!

Laten we samen leren. Doe mee met de Ruimtekoers Akademie!

Samen met jou onderzoeken en vernieuwen we participatief ontwerp en gemeenschapskunst. Ervaar participatief werken tijdens workshops en verdiep je kennis tijdens lezingen of met onze artikelen. Zo leren en ontwikkelen we samen. Doe je mee?

Ontdek onze Akademie →

© 2023 Bureau Ruimtekoers