2Switch or not 2Switch: ‘Kijk met een open blik, en niet alleen vandaag’

De ruimte zoemt van verwachtingen

Begeleid door joekels van hagelstenen en een knetterende onweersbui stroomt het publiek op de eerste avond van 2Switch or not 2Switch de kringloopwinkel binnen. Rondom de blauwverlichte bar, op de plek waar vanmiddag nog tweedehands theekopjes over de toonbank gingen, zoemt de ruimte van verwachtingen. Met op de achtergrond een relaxed muziekje wachten zo’n honderd bezoekers op dat wat komen gaat.

Om acht uur gebeurt het: twee medewerkers van 2Switch en Karlijn en Maxime stappen via een zijdeur het publiek in. Hun wilde witte krullerige pruiken steken hoog boven de mensen uit. Karlijn en Maxime klimmen op de bar. De twee medewerkers nemen plaats bij de kleurige vlaggetjeslijn die de toegang tot de rest van de winkel markeert. Nog even geduld, eerst het begin!

De voorstelling is het sluitstuk van een proces, en een nieuw begin

Hoog boven de hoofden van de bezoekers vertellen Karlijn en Maxime over hun vijf maanden 2Switch. Van het innemen van goederen en sorteren van puzzelstukjes tot het tillen van loeizware banken en het kletsen met medewerkers die al snel collega’s worden. Tijdens de gesprekken die ze met hen hebben vliegt van alles over tafel: dromen, angsten, toekomstbeelden en talenten. Hoe gaan de werknemers van 2Switch om met verandering nu de winkel gaat verhuizen? Stromen ze mee of gaan ze tegen de stroom in?

De voorstelling is geen eindresultaat, maar het sluitstuk van een proces. Vlak voordat het publiek dat gaat zien, zegt Karlijn: ‘Kijk met een open blik, maar niet alleen vandaag.’

Bak met lego

En met die boodschap golft het publiek de ruimte in. Via het kleingoed waar tussen de vazen raadselachtig gefluister en geheimzinnige muziek klinkt, komt iedereen uit in de meubelhal die één grote videoinstallatie blijkt. In het halfdonker lijkt de ruimte door de opstelling van meubels en videoschermen opgedeeld in verschillende huiskamertjes. Op acht schermen stellen de medewerkers van 2Switch zich voor aan het publiek.

Riekie bijvoorbeeld, ze werkt al 23 jaar bij de huisraad. Samen met Zus, die genoeg heeft meegemaakt om niet op te kijken van verandering. Als de medewerkers zich mogen identificeren met een ding uit de winkel, kiezen ze voor een fluwelen bank, een bak met lego en een neproos.

Durf te dromen, ik heb de moed!

Met een grote glimlach gaat het publiek vervolgens een dubbele deur door naar het reusachtige magazijn waar een prachtig uitgelicht podium is gebouwd. De toeschouwers nemen rondom plaats, Karlijn speelt saxofoon en op de achtergrond klinkt gerinkel en gerammel van witbepruikte medewerkers die aan het sorteren zijn. Wat zich ontvouwt is een gelaagd schouwspel waarin spullen een hoofdrol spelen.

Ze staan symbool voor de mensen en verhalen op en achter het podium. Het publiek ziet een bank van fluweel in gesprek gaan met een hanglamp, de bak met legoblokjes vertelt een verhaal, de roos vraagt aandacht voor haar doorns; soms veranderen de teksten die de medewerkers zelf schreven bijna in poëzie.

Er is muziek, er is humor en als klapper van de avond zingt medewerker Simone tot ieders verbazing, inclusief die van haarzelf, een knappe solo op een melodie van Adele: ‘Ik durf te dromen. Ik heb de moed. Kijk me gaan!’ Op de achtergrond zingen Karlijn en Maxime, stralend van trots, mee.

Mensen hebben wat gedurfd en dát is bijzonder

De voorstelling is een groot succes. Bedrijfsleider van 2Switch Michael Edenburg is trots op zijn medewerkers: ‘Ze hebben wat gedurfd. Ze zijn gegroeid. Zo ver waren zo nooit gekomen als Maxime en Karlijn er niet waren geweest.’

Wat cultuurparticipatie kan brengen, laat Simone horen, ook na haar lied. ‘Het was eng, maar zo tof!’ vertelt ze. ‘Ik ben er helemaal high van en kan alleen maar lachen!’

Zelf zijn Maxime en Karlijn ook gegroeid. ‘Ik heb nu ook structuur in mijn leven,’ grapt Karlijn. En Maxime weet nu hoe leuk werken bij 2Switch is. ‘En rustgevend. Twee uur lang puzzelstukjes tellen is hetzelfde als een dag naar de sauna!’ Ook staken ze het een en ander op van hun collega’s. ‘We begonnen heel resultaatgericht, maar hebben geleerd dat los te laten en ruimte te geven aan het proces.’

Complimenten strooien

Het publiek, bestaand uit kunstliefhebbers, winkelend publiek, familie, vrienden, buren en mensen uit het werkveld strooit met complimenten.

‘Geweldig! Dit soort initiatieven maakt de wereld beter!’ roept een buurtbewoner. Veel mensen zijn geroerd. ‘Ik moest tot twee keer toe huilen,’ vertelt een van de toeschouwers. ‘Het is zo bijzonder dat het om échte mensen gaat, met échte verhalen.’ De vrouw naast hem, zelf theatermaker, voegt toe: ‘Ik maak ook theater op locatie, maar door het theater echt naar de plek van de mensen zelf te halen, breng je het veel en veel dichterbij.’

Mark Lauriks vindt het een slim theaterstuk met veel verschillende lagen. Cantor Barten en Mirjam Groenendijk van Scalabor zijn erg te spreken over de symboliek in de voorstelling. ‘Het is heel mooi uitgebeeld. Ook zie je terug dat het om het proces gaat en niet om het resultaat. Kunst zorgt echt voor verbinding.’ 

Onderdeel van een groter proces

De voorstelling is onderdeel van het project Iedereen Wordt Mens. Daarin onderzoeken initiatiefnemer Bureau Ruimtekoers samen met gemeente Arnhem, Scalabor en Stichting 2Switch hoe mensen in een re-integratietraject, door middel van het maken en spelen van een theatervoorstelling, sneller stappen maken naar passend werk of een volgende stap in hun persoonlijke ontwikkeling. Meer weten over dit onderzoek? Stuur eens een berichtje aan Yosser Dekker via yosser@ruimtekoers.nl.