De Nationale Dag van de Paardenbloem: Over de stadse fratsen van een verrassend plantje!

Doe je mee met de tweede Nationale Dag van de Paardenbloem?

Een van de aanjagers van de dag is paardenbloemenexpert Karst Meijer. Hij is botanist en heeft een immense verzameling gedroogde planten in zijn ‘Herbarium Frisicum’. Die verzameling bestaat uit maar liefst 150.000 exemplaren. In twee oud-schoollokalen in het Friese Wolvega onderhoudt hij, samen met zeven vrijwilligers, de hele verzameling. Voorafgaand aan de eerste Nationale Dag van de Paardenbloem gingen we op bezoek bij Karst. Bij binnenkomst in zijn herbarium weet je niet wat

Karst bij zijn herbarium in Wolvega

“Dat kon ik niet laten gebeuren, het is botanisch erfgoed!”

We zien overal schappen vol met gedroogde planten die hij zorgvuldig genummerd bewaart tussen papieren bladen of in speciale dozen. Heel veel soorten paardenbloemen, maar ook ontelbare bramen, allerlei soorten hout en hele collecties die hij heeft overgenomen, zoals de verzameling ‘aardappelachtigen’ van de Radboud Universiteit in Nijmegen. ‘Dat is een wereldcollectie die ons land dreigde te verlaten’, legt Karst uit. “Dat kon ik niet laten gebeuren; het is botanisch erfgoed. Dat moest ik opvangen, ik vind het belangrijk dat het blijft bestaan. Er komen hier ook studenten die onderzoek doen. Wat heb je aan een ‘dode’ collectie achter slot en grendel? Laat ze er maar gebruik van maken. Ze zijn er heel zuinig op.’Voor de ramen hangen canvasdoeken met daarop mammoetbomen of dichtgeslagen lamellen om het zonlicht buiten te houden. En om beurten verdwijnen delen van zijn kostbare schatten een etmaal in de vriezer om te voorkomen dat beestjes de collectie aanvreten.

Bloeiende planten zoals de paardenbloem zijn hard nodig voor leven in de stad

Ok, terug naar de paardenbloem. Helaas komt die steeds minder voor. Als het aan Karst ligt, stoppen we met dat oeverloze maaien van bermen en velden en laten we de paardenbloem weer gewoon stáán. Trouwens, dé paardenbloem bestaat niet. Er zijn vele honderden soorten. Zag je vroeger een compleet geel gekleurd weiland, dan stonden daar niet één soort, maar wel zestig verschillende varianten in. Juist in de stad is de kans op nieuwe soorten groter, want, legt hij zelf uit: ‘Paardenbloemen hebben stadse fratsen; in een stedelijke omgeving evolueren paardenbloemen veel sneller.’

Karst tijdens Ruimtekoers festival 2019

Het idee dat ruige bermen lelijk of slecht zijn of – nog erger – dat paardenbloemen een soort onkruid zijn, is grote onzin. Ze zijn juist heel erg nuttig en hard nodig voor de biodiversiteit. Dat is tegenwoordig zo’n hippe en veel gebruikte term; mensen weten vaak niet meer wat ermee bedoeld wordt. Maar het gaat hierom: er komen steeds minder insecten. Daardoor raakt de voedselvoorziening in de war. Heel simpel gezegd: als we niets zouden doen, groeit er straks geen appeltje meer aan de boom. Bloeiende planten, zoals de paardenbloem, zijn nodig om het aantal insecten weer op peil te krijgen. We moeten met z’n allen goed begrijpen dat niets van wat er in de supermarkten ligt, vanzelfsprekend is.’

Een kroonluchter van paardenbloemenpluis

Maar (met) een paardenbloem kan nog veel meer! Zo hangt er in de hal van Huis ten Bosch een kroonluchter van paardenbloemenpluis. En de universiteit van Wageningen is bezig met een rubbervervanger, gewonnen uit paardenbloem. Karst: ‘Hoe meer mensen betrokken raken bij het behoud van bloemen en planten, hoe beter. Hoe bijvoorbeeld dinosaurussen leefden, is vaak veel meer onder de aandacht, maar dít (doelend op zijn collectie en de geschiedenis van planten) is minstens zo belangrijk!’