Dit was de Akademie Workshop & bijeenkomst: Verbeelding aan de basis van … alles!

Samen leren!

Kunstenaars, inwoners, beleidsmakers kwamen samen in restaurant en buurthuis Sama Sama in Malburgen om te leren, kennis te delen en te ervaren wat die kracht van kunst kan zijn in de leefomgeving. In de middag met een workshop van Jeanne van Heeswijk en in de avond tijdens een gesprek met nog veel meer collega’s, experts en vele anderen.

Workshop Belonging met Jeanne van Heeswijk

Vanaf de middag werden de workshopdeelnemers uitgenodigd aan twee grote tafels bedenkt met witte vellen papier. Wat breng je als deelnemer mee op deze dag? En, waar voel jij je thuis, wat is de ruimte waar jij je veilig voelt? Persoonlijke vragen die essentieel zijn om te stelen wanneer je een wijk in trekt dat niet jouw thuis is. Want, welke waarden neem je mee, welke ideologie hang je aan en wat betekenen al deze thema’s en antwoorden voor het perspectief waarmee je als maker of professionals de leefomgeving in gaat om te onderzoeken wat er speelt?

Een web van individuele en collectieve ankerpunten

Al die antwoorden samen vormden een web, letterlijk! Want met wollen draden werden de woorden en thema’s verbonden en geplaatst op de grote witte vellen papier. Tijdens dit proces van positionering werden ook persoonlijke voorwaarden voor verbinding besproken. Deelnemers deelden over hun uitdagingen in projecten, wat is de rol die je aanneemt, of toebedeeld krijgt in een context? En vooral, hoe lang blijf je als maker betrokken? Daar kwamen weer nieuwe antwoorden uit die ook een plaats kregen in het web.

Van web naar route

Zo werd het web een overzicht van onderlinge verbindingen en individuele ankerpunten uitgedrukt in grote en kleine woorden als nieuwsgierigheid, wereldvrede en feminisme. De volgende stap was het bepalen van een gezamenlijke route door de wijk aan de hand van woorden die je raken. De groep ging in kleinere groepjes uiteen om de route te bepalen, de onderlinge rollen te verdelen en vervolgens de route, die nog niet bestond, in de wijk te realiseren.

Hoe loop je een route met ‘data feminisme’ waarin tegelijkertijd ‘ongelijkheid zichtbaar wordt gemaakt’ en ‘een heersende norm bespreekbaar wordt gemaakt’? Nou, door bezoekers van Winkelcentrum de Drieslag te vragen of ze een gekleid sieraad met de afbeelding van een clitoris als zodanig herkennen. Een andere groep vond een route waarin ‘thuis’, ‘eigenheid’ en het ‘zichtbaar maken van onzichtbare eigenschappen’ concreet werd gemaakt door inwoners in hun voortuinen te bevragen. Vervolgens werden alle routes uitgebeeld en vertaald naar pakkende korte presentaties.

Bewust van je eigen rol

Hoe betrek jij mensen bij een project? En vooral, wat is jouw positie daarin? Hoe bewuster je bent van jouw eigen rol, hoe gelijkwaardiger je de eerste ontmoeting en de samenwerking vorm kunt geven, ook al was jij misschien wel de initiator. Met deze workshop werd duidelijk dat je als initiator altijd je eigen perspectief meeneemt, net als alle betrokkenen. En dat die er mogen zijn! Zolang je maar weet dát ze er zijn en er naar kunt handelen.

Zo waren er nog veel meer persoonlijke collectieve reflecties. Die kwamen naar boven onder het genot van een broodje en kom soep op het terras bij Sama Sama, waar ook de groep elkaar nog beter leerden kennen.

In gesprek over de kracht van participatieve kunst in de leefomgeving

In de avond kreeg het programma een vervolg. Met jonge buurtbewoners, deelnemers aan Ruimtekoersprojecten, makers, geïnteresseerden, experts en onze gasten Tina Lenz, Yasser Ballemans, Jeanne van Heeswijk en medewerkers bij gemeenten Betty Jacobi en Henk van Ramshorst gingen we in gesprek over wat kunst kan betekenen in de leefomgeving.

Het werd een gesprek vol inspiratie waarin het begrip kunst zo veel als mogelijk werd opgerekt. Centraal stond het idee dat de kunstenaar de kracht heeft om met een community een mogelijke toekomst te verbeelden. Een toekomst die rechtvaardig is voor iedereen. Dus, hoe ziet zo’n toekomst er dan uit?

In Rotterdam

Jeanne van Heeswijk inspireerde de bezoekers met haar initiatief voor de Afrikaanderwijk Coöperatie. Het project ontstond in 2004 vanuit een vraag om het marktplein in de Rotterdamse wijk te voorzien van nieuwe invulling. Met talloze kunstzinnige interventies ontwikkelde Jeanne met inwoners en studenten nieuwe verbindingen, maakte bestaande verbindingen zichtbaar en ontdekte dat problemen in de wijk opgelost konden worden door gelijkwaardige economische samenwerkingen te organiseren. Zo ontstond in 2013 de coöperatie, een samenwerkingsverband van inwoners die diensten leveren op het gebied van catering, schoonmaak, vervoer, textielproductie, beheer én cultuur. Alle winsten gaan terug de coöperatie in. Voilà, een toekomstbeeld dat werkelijkheid is geworden.

In Malburgen?

Dit prikkelde de genodigden! Inwoners bevroegen Jeanne wat er nodig zou zijn om het ook in Malburgen zo ver te brengen! Yasser en Tina deelden hun activiteiten in Malburgen waarmee misschien wel de eerste stapjes zijn gezet. Yasser vertelde over zijn project Soul Search City waarmee jongeren een spel ontwerpen om de verbinding in de wijk te stimuleren. En Tina deelde over haar project op Winkelcentrum de Drieslag Ritueel Geopend waar ze vanuit design antropologie heeft gewerkt aan de basis voor de nieuwe winkeliersvereniging.

En nu door!

Met de zaal werd er verder gereflecteerd op de voorbeelden, werden voorbeelden uit eigen projecten gedeeld en bespreekbaar gemaakt. Want hoe ontstaan deze projecten? Wat zijn de tools die je als inwoner, kunstenaar of beleidsmaker kunt inzetten? Antwoorden op die vragen onderzoeken we met de aankomende twee workshops van de Akademie; op 12 mei met Tina Lenz en op 16 juni met Yasser Ballemans, beide in Malburgen.